Koliko je popularno sportsko penjanje u Srbiji?
Rani dani: od alpinizma do sportskog penjanja
Sportsko penjanje u Srbiji ima svoje korene u tradicionalnom alpinizmu i planinarenju, koja su postala popularna početkom 20. veka. Početni srpski penjači privukli su se ka velikim planinskim masivima bivše Jugoslavije, poput Durmitora u Crnoj Gori i Julijskih Alpa u Sloveniji. Međutim, kako je sportsko penjanje postajalo zasebna disciplina 1980-ih i 1990-ih, srpski penjači počeli su da postavljaju zaštitu na domaćim stenama, preusmeravajući svoj fokus sa uspona na velike visine na kraće, tehnički izazovnije rute.
Jedan od prvih penjačkih centara u Srbiji bila je Jelašnička klisura, koja se nalazi blizu Niša. Ova oblast postala je trening centar za lokalne penjače, nudeći kamenite litice koje su bile idealne za sportsko penjanje. Otprilike u isto vreme, popularnost su stekli i Ovčarsko-kablarska klisura kod Čačka i Sićevačka klisura, koje su postale popularna odredišta među prvim sportskim penjačima.
Prve postavljene rute i pioniri
Devedesete su označile prekretnicu u sportskom penjanju u Srbiji. Uprkos političkoj i ekonomskoj nestabilnosti tog perioda, posvećeni penjači i alpinisti nastavili su da istražuju nove penjačke oblasti. Rani pioniri, često inspirisani revolucijom sportskog penjanja koja se dešavala u Zapadnoj Evropi, počeli su da postavljaju zaštitu na stene u Srbiji. Tokom ovog perioda, mesta poput Belog Kamena, Grdobe i Kadinjače počela su privlačiti penjače koji su želeli da testiraju svoje sposobnosti na tehnički zahtevnim stenskim površinama od krečnjaka.
Uspon penjačkih klubova i centara za penjanje u zatvorenom prostoru
Do početka 2000-ih, sportsko penjanje je dobijalo na popularnosti u Srbiji, što je dovelo do formiranja penjačkih klubova širom zemlje. Klubovi kao što su PK Mosor u Nišu i AS Extreme u Beogradu igrali su ključnu ulogu u organizovanju penjačkih događaja, obuci novih generacija penjača i postavljanju novih ruta.
Jedan od prvih specijalizovanih penjačkih centara u Srbiji bio je Extreme Gym u Beogradu, koji je otvoren početkom 2000-ih. Ovaj objekat pomogao je u uvođenju mnogih novih penjača u sport i podstakao jaku takmičarsku scenu. Kako je interesovanje za sportsko penjanje raslo, drugi gradovi su pratili taj trend, što je dovelo do otvaranja teretana kao što su Tavan u Novom Sadu i Spartak u Subotici.
Pravi procvat unutrašnjeg penjanja desio se 2010-ih, kada su izgrađeni moderni penjački centri sa visokokvalitetnim boldering zidovima, rute za vođeno penjanje i držači koji odgovaraju standardima takmičenja. Penjački centar Zemun i Limenka u Beogradu postali su glavna mesta za rekreativne penjače i ozbiljne sportiste, nudeći strukturisane trening programe i organizujući nacionalna takmičenja.
Među najistaknutijim novinama u srpskoj sceni unutrašnjeg penjanja u poslednjim godinama su Sektor 44 i Silosi, oba u Beogradu. Sektor 44 je brzo postao omiljeni centar među penjačima zbog dobro dizajniranih boldering zidova, čestih takmičenja i jake zajedničke atmosfere. S druge strane, Silosi, smešteni u preuređenom industrijskom prostoru, nude jednu od najvećih penjačkih površina u zemlji, kombinujući unutrašnje i spoljašnje delove sa zidovima koji odgovaraju svim nivoima veština.
Oba centra, Sektor 44 i Silosi, koriste zidove i opremu Citywall-a, poznatog evropskog brenda penjačkih zidova i držača, koji se proizvodi u somborskoj fabrici Woodplastix. Citywall, prepoznat po visokokvalitetnim penjačkim površinama i modularnim dizajnima, doprineo je profesionalnoj izgradnji ovih centara. Partnerstvo sa Citywall-om pomoglo je da ovi objekti zadovolje međunarodne standarde.
Današnja penjačka scena u Srbiji
Danas, Srbija se ponosi razvijenom zajednicom sportskih penjača, brojnim dobro razvijenim stenama, aktivnom takmičarskom scenom i sve većim brojem penjača koji pomeraju svoje granice. Neka od najpopularnijih penjačkih područja uključuju Gornjačku klisuru, Vršac, i planinu Stol, koja nude rute koje variraju od onih za početnike do izazova za elitne penjače.
Unutrašnje penjanje je takođe doživelo značajan napredak, s teretanama koje nastavljaju da se razvijaju i privlače nove penjače. Uvođenje programa za mlade i profesionalnog trenera dovelo je do toga da srpski sportisti steknu međunarodno priznanje na takmičenjima.
Sa mladim srpskim penjačima koji prave ime na svetskoj sceni i novim unutrašnjim objektima koji proširuju pristup sportu, budućnost sportskog penjanja u Srbiji izgleda svetlije nego ikad.
